Tôi và "Phía Nam biên giới - Phía Tây mặt trời"

Đôi lúc cuộc sống đẩy bạn đến cái gì đó như là địa ngục, như là không còn thở nổi nữa, bạn thấy xung quanh ngột ngạt và mình không thuộc về thế giới đó, bạn thấy cáu bẳn với mọi thứ và bạn không thấy sự tốt đẹp ở bất cứ đâu cả. Rồi cũng chính từ địa ngục ấy, bạn bắt đầu thấy những tia sáng le lói, bắt đầu bấu víu lấy nó, cảm thấy bình yên với nó, và tiếp tục vui sống. Có lẽ cuộc sống cần phải như thế, bạn cần phải như thế, đi đến hủy diệt hoàn toàn, rồi trồi lên mạnh mẽ và tươi mới.

Tôi không định nhập chung những kể lể về đời tư của mình với những cảm nhận còn nóng hổi về truyện tôi vừa đọc xong của Haruki Murakami, nhưng điều này là dường như không thể tránh khỏi. Hai dòng cảm xúc ấy diễn ra cùng lúc, và tôi không đủ năng lượng, ngôn từ và trí tuệ để tách chúng ra, và diễn tả từng thứ một một cách trọn vẹn.

Bạn có hiểu cảm giác không thể sống nổi ở thế giới này nữa nghĩa là thế nào không? Nghĩa là bạn thấy không có sự lựa chọn nào cả, bạn không nhìn ra con đường nào là phù hợp với mình. Bạn thấy mình không thể bình thường như tất cả những người ở ngoài kia. Bạn cho rằng mình được giáo dục bởi một nền giáo dục bị chính trị hóa, bệ rạc và tuyệt nhiên vô cảm với những cảm xúc tiềm ẩn và khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân, bạn ghét ngành nghề mà kinh tế thị trường nửa vời sắp đặt cho bạn. Rồi bạn dũng cảm bước sang một nghề nghiệp mới. Nhưng làm chưa được bao lâu, bạn vẫn thấy chán. Bạn chỉ ước mình có thể đọc sách nhiều như bạn muốn, ước có thể viết và sáng tạo bất cứ những gì mình muốn, bạn không bị những dai dẳng, ngày này qua ngày khác của bất cứ công việc nào mang tính trách nhiệm đè nặng lên bạn mỗi khi mặt trời sáng bảnh cả mắt.

Mấy ngày nay tôi bị như vậy đấy. Tôi thấy quá nặng nề với việc dạy liên tục 6 buổi một tuần và phải chịu trách nhiệm với các bạn học sinh khi ngày thi của các bạn ấy đến gần. Tôi chỉ ước ao mình có thể viết, đọc và vẽ. Nhưng rồi, từ chính việc gieo mình vào bài giảng, lắng nghe những thanh âm trong trẻo, lanh lảnh, chắc chắn và đầy tự tin của chính mình, tôi lại tìm được niềm vui và cố kiết đưa mình vào sự nhẫn nại, bền bỉ, và tôi bớt sợ hãi hơn mỗi khi mặt trời mọc. Và tôi tự hứa hẹn với mình ở việc tự học thêm, tìm tòi và tiếp tục vươn mình đến sự master và vẻ đẹp của ngôn ngữ. Chính là như vậy, chỉ có sự phát triển của bản thân mới khiến tôi có động lực đi tới trước, ít nhất là hồi giờ vẫn như vậy.

Một vài ngày qua, tôi bị rơi vào ảo tưởng quá mức về tình cảm mà một số bạn khác giới dành cho tôi. Hi vọng và ảo tưởng là những thứ tuyệt đối nguy hiểm chết người đưa người ta đến trước hết là sự mất thăng bằng, sau đó là thất vọng. Tôi bấn loạn muốn được yêu thương và quan tâm như một con ốc sên nhỏ bé cần được che chở. Cả thế kỷ tôi không được ai rủ rê hẹn hò, tôi mua nhiều quần áo đẹp chỉ để chờ ai đó đến với mình. Rồi khi có ai đó đến với tôi với những trùng hợp bất ngờ, và những dự định rõ ràng và ý muốn lâu dài, tôi lại thấy hoàn toàn chưa sẵn sàng, tôi sợ. Tôi sợ việc một người biết lựa thời điểm để bước vào cuộc đời tôi và soán lấy vị trí của người phù hợp nhất, người thực sự khiến tôi trở thành đầy đặn và viên mãn. Tôi sợ chính tôi, cũng bởi sự xuất hiện đúng thời điểm, mà đến một ngày kia, ở giữa cuộc sống hôn nhân, họ nhận ra một cô gái khác mới là nửa vòng tròn còn lại của họ, rồi họ ngoại tình và đau khổ. Và mặt khác, những phần trái tim khác nhau liên tục nhấm nhẳn tranh giành tình cảm tôi dành cho chúng, tôi thậm chí sợ một người "nhanh chân" chiếm lấy vị trí của một người "điềm tĩnh" trong khi rất có thể cái người "điềm tĩnh" mới thực sự là nửa kia của tôi. Mọi thứ rối loạn, mơ hồ và không ngừng khuấy động tâm trí. Cuối cùng, tôi chọn mặc kệ bọn họ.

Tôi thực sự cảm thấy bất cần và mặc kệ bọn họ, tôi không thèm vướng víu mình vào những khổ đau tầm thường của con người, hoặc nếu có, thì nó sẽ tự nhiên xảy ra như một phần số phận của tôi, chấp nhận nó, điều này đăc biệt xảy ra khi tôi nghe ban nhạc MONO chơi post-rock, đó là thứ âm nhạc bi tráng và có tính kỳ vĩ, nó kể chuyện về con người như kể về Adam và Eva, nó gợi lên những niềm xưa cũ nhưng trong màu sắc huy hoàng và cao vợi như một tôn giáo, như thánh thần, nó đẩy con người vượt ra khỏi những giới hạn tầm thường, nó dẫn qua những hủy diệt cho đến tái sinh và bất diệt. MONO khiến tôi không còn quá bận lòng với những trăn trở tầm thường, khiến tôi muốn sống điềm tĩnh và kiên nhẫn hơn nữa, rèn giũa phần bên trong mình một cách lặng lẽ nhưng mạnh mẽ.

Trở lại với "Phía nam biên giới - Phía Tây mặt trời", đọc hơn một nửa truyện tôi đã phát ngấy với những động tĩnh tình dục dấy lên trong chính con người mình, tôi chực chờ muốn buông lời nhận xét về tính giải trí rẻ tiền, mô tuýp cũ rích và cấu trúc cùng với ngôn ngữ bình bình không còn có vẻ trau chuốt mỹ miều và sắp đặt công phu như truyện "Kafka bên bờ biển". Nhưng rồi tôi đã không dừng lại được việc đọc nữa, liên tục, và cũng không ngăn được mình khỏi việc nghe bản "Star-crossed lovers" (nghĩa là những tình nhân sinh ra dưới một ngôi sao xấu) của Duke Ellington, bản Pretend và bản South of the Border của Nat Ting Cole nữa.

Theo tôi, Murakami tạo nên sự khác biệt trong tác phẩm của mình bởi hai việc. Một là miêu tả cực kỳ chính xác và tỉ mỉ tâm trạng, cách nhìn và cảm nhận mọi thứ của nhân vật, nó thôi thúc những người có một tý ưa thích với việc viết lách ước ao cũng có thể ngồi xuống miêu tả những đoạn tâm trạng giống như vậy về những cuộc đời xung quanh mình, về chính bản thân mình.Tôi đặc biệt thích cách ông miêu tả tâm trạng và cảm xúc của một người ngoại tình vụng trộm, đấu tranh chính mình giữa lề thói quy chuẩn đạo đức của xã hội - trách nhiệm với gia đình con cái với tình yêu cả đời chỉ có một, một và chỉ một mà thôi, cái người duy nhất làm nên cái vòng tròn đầy đặn, người có sức nặng quyến rũ và cuốn hút không gì sánh được. Tôi tin là tất cả những ai từng ngoại tình đều tìm thấy mình trong những đoạn viết đó, thậm chí tôi đoán hẳn là Murakami cũng từng ngoại tình nên ông mới có thể miêu tả chính xác như vậy. Hoặc nếu không, ông là một nhà tâm lý học tài ba, ông hiểu sâu sắc về con người.

Việc thứ hai là ở chỗ, ông đi vào mô tả rất sâu những tầng suy tưởng ở bên trong tâm hồn của mỗi con người, nó sâu đến mức ông đặt cả những điều mơ hồ, rối loạn lên trang giấy và truyền nó sang người đọc. Ông khiến chính người đọc phải suy tưởng về bản thân mình, về bản chất cuộc sống.

Về mặt kỹ thuật, như thường lệ, tôi thích âm nhạc mà Murakami đưa vào truyện của mình, âm nhạc sang chảnh và trí tuệ trở thành một thứ đồ trang sức cực kỳ vừa mắt và tôn lên vẻ đẹp của truyện, nó trở thành thứ nhạc nền không thể thiếu cho bộ phim, nó thậm chí lặp đi lặp lại đúng vào những đoạn cao trào khiến cho dù có lười cỡ nào cũng không dừng được việc bật nhạc lên khi đọc truyện. Một điểm nữa, là cách ông gỡ nút thắt, nó có phần mơ hồ hư ảo và khó đoán nhưng lại phù hợp, cần thiết và thực ra là kết cấu rất chặt chẽ giữa các quãng trong cuộc đời của nhân vật chính.

Có lẽ một số lớn người đọc sẽ thích thú với việc để mình phiêu cảm xúc với câu chuyện, thỏa mãn mình bởi các tình tiết li kỳ, những cung bậc và những đỉnh điểm của các sự kiện, và gấp trang sách lại với những dư vị có phần bội thực, khó hiểu, luẩn quẩn và di mờ. Nhưng bản thân tôi lại thích rút ra một điều gì đó. Nó như thế này:

Những gì thuộc về sâu thẳm trong một con người, từ những niềm khát vọng, những đam mê, cho đến những rạn vỡ, thiếu hụt, những đau khổ, mất mát, nó sẽ luôn nằm ở đó, nó không thể mất đi, dù ta có chôn vùi khỏa lấp nó bằng bất cứ cách nào, nó sẽ không thể mất đi cho đến khi được đối diện và thỏa mãn một cách trực diện, không khoan nhượng. Bản chất của việc này không nằm bên ngoài con người đó, mà nó nằm chính trong tiềm thức ở con người đó, mọi việc làm, mọi hành động, theo một cách nào đó, sẽ đều dẫn dụ tinh tế người đó đến việc giải quyết các mâu thuẫn tiềm ẩn bên trong đó. Nó không có gì khác hơn những cái gọi là ý thức của bạn sẽ quyết định vật chất và cuộc sống của bạn, nếu nó đủ mạnh. Nó không có gì khác hơn thuyết lượng tử về sự tác động của mọi thứ vào nhau, từ những photon năng lượng rất nhỏ - gọi là ý nghĩ của bạn.

Vì nhiều nguyên nhân, vì nhiều duyên nợ và nhân quả, mà rất có thể tất cả những gì ta muốn, có thể ta sẽ không đạt được, như về người yêu "khiến ta tròn đầy và bất nhất" - người yêu mà đúng là người đó phải là dành cho mình, mình trở nên toàn vẹn khi ở bên người đó - có lẽ và tôi tin một người như thế là có tồn tại. Nhưng hôn nhân và sự gắn bó rất có thể không phải là với người đó. Chúng ta phải chấp nhận chuyện đó, hòa hợp với hiện tại và làm cho xong nghĩa vụ và phần tiến hóa mà mình phải thực hiện trong cuộc đời này. Tôi chân thành cảm ơn sâu sắc sự đến và đi của nhân vật Shimamoto-san. Nàng đã giúp người đàn ông tuyệt vời nhưng thiếu hụt của chúng ta - Hajime, tìm thấy phần bị đánh mất trong cuộc đời mình, rồi nàng ra đi đúng lúc, để lại anh sự tuyệt vọng sâu sắc và ám ảnh khôn nguôi. Kế đến, sự cảm thương cùng với trân trọng sâu sắc tôi dành cho Izumi. Người phụ nữ bị chính Hajime làm cho tổn thương đến vô hồn đã xuất hiện đúng lúc, dù chỉ là một ánh nhìn qua ô cửa xe taxi trên phố, sự mất mát, bất hạnh, trống rỗng, xác chết di động và cuộc đời zero của Izumi dường như khiến anh tỉnh ngộ, đưa anh trở về thực tại, sống hiền hòa và yêu thương những điều giản dị, bắt đầu lại từ đầu, bên vợ và con.

Murakami đã chọn và tôi cũng thích cách ấy để giải quyết vấn đề: không có "biện pháp nửa vời" và đi đến tận cùng của hủy diệt và tái sinh.