Về truyện "Bắt trẻ đồng xanh"

Cách đây không lâu, tôi đang đọc Bắt trẻ đồng xanh, lúc ấy tôi thấy bìa xấu quá, tự nhiên chỉ một màu xanh lè và không có gì khác, chẳng tạo cảm giác gì cả, thì em Khuê, sau khi nghe tôi nói vậy, bảo là “ừ, thì đúng là cuốn sách đó cũng chẳng tạo cảm giác gì cả” hoặc đại loại vậy, tôi không chắc là mình nhớ rõ. 

Có lẽ nó sẽ chẳng tạo cảm giác gì thật, thậm chí là bạn không thể đọc được nó, sau khi cố đọc xem một vài trang đầu vì biết là nó khá nổi tiếng, nếu như bạn chưa từng trải qua cảm giác như Holden Caulfield. Và nếu bạn chưa từng trải qua cảm giác như Holden Caulfield thì bạn cũng không cần đọc nó làm gì, nếu bạn đang vui, không cần đọc nó làm gì, nếu bạn thấy hài lòng với phần lớn những gì xung quanh bạn, không cần đọc nó làm gì.

Mẫu cảm xúc của Holden Caulfield là một mẫu cảm xúc rất điển hình, của tất cả những ai, trong cơn trưởng thành của mình, vừa thức tỉnh nhận ra thế giới xung quanh mình thực chất như thế nào, nhưng chưa đủ sức chấp nhận nó, chưa đủ sức nhìn ra cho mình một lối thoát, ngoại trừ ý nghĩ là sẽ đến một vùng đất thật xa, thật hoang sơ bình dị, sống với thiên nhiên và những quyển sách. Có một câu rất hay mà thầy giáo Antolini nói với Caulfiled thế này, đủ sức nói lên cái mà Caulfield và những người trẻ đau khổ chúng ta đang mắc phải và cái mà chúng ta phải đi đến: “Dấu hiệu của một người chưa trưởng thành là, họ muốn chết một cách cao thượng vì một sự nghiệp, trong khi dấu hiệu của người trưởng thành là họ muốn sống một cách khiêm nhường vì một sự nghiệp.”

Tôi nghĩ là dịch giả đã vừa không thành công nhưng cũng lại rất thành công. Không thành công là vì nó dễ làm người đọc phải bỏ dở câu chuyện ở những trang đầu, vì thứ ngôn ngữ bực bội dùng dằng khó chịu, lặp đi lặp lại mà không hiểu để làm gì. Nhưng Phùng Khánh cũng rất thành công, vì đó chính là cảm xúc của Caulfield, vô cùng chán ngán và nhìn đâu cũng thấy sự “bộ tịch” giả tạo, kệch cỡm, xun xoe ngu ngốc, đó là cảm xúc chán ghét tất cả mọi thứ, cảm thấy mình không thể sống nổi trong thực tại này nữa.

Nhưng phải nói, Caulfield là mẫu người tốt và tinh tế, có vài lúc tôi đã nghĩ, tôi yêu một người giống Caulfield. Định kể chính xác một vài chi tiết mà tôi rất thích ở Caulfield, nhưng mà thấy mệt ghê ta, không lẽ khi ta đọc ta phải bôi đen bôi đỏ lại, hay là khi ta viết review một cuốn sách, ta phải đọc lại nó lần thứ hai để trích dẫn nhỉ. Đại loại ảnh là một người rất nhạy cảm, bạn sẽ thấy thương những người mà ảnh thương và thực sự ghét những người mà ảnh ghét, nếu ảnh viết một bài luận mô tả một đồ vật thì ảnh sẽ tả đôi găng tay có ghi đầy thơ trên các ngón của người em đã mất, ảnh ghét trường học và thi rớt tất cả các môn ngoại trừ môn văn, vì ảnh viết luận rất khá, ảnh nhạy cảm đến nỗi, sự băn khoăn về những con vịt sẽ đi đâu khi hồ băng giá cứ ám ảnh miết, ảnh sẽ không làm tình, dù phụ nữ có sẵn sàng ngay trước mặt để làm chuyện đó, v.v… Và hãy thử đọc đoạn mà ảnh nói về việc tại sao ảnh lại rớt môn Diễn thuyết từ trang 279 đến trang 282 thì bạn sẽ hiểu Caulfield đáng yêu và nhân ái đến mức nào.

Và nói nhỏ nhé, thật tệ nếu bạn cảm thấy người bạn yêu trong truyện giống với người bạn yêu ở ngoài đời. Ngoại trừ ảnh quá tốt và tinh tế thì ảnh bất cần đời, hút thuốc rất nhiều, ăn rất ít, thích đọc sách, ghét đồ rẻ tiền, hào phóng cho từ thiện và ảnh sẽ nói đùa vì ảnh biết chắc có nói thật thì tên ngốc cũng không hiểu.

Mặc dù truyện là một chuỗi ký ức tồi tệ của Caulfield từ lúc ở trong trường Pencey, đến lúc bị đuổi học, rồi đi vào trạng thái tuyệt vọng thê thảm và muốn bỏ đi miền Tây xa xôi, nhưng cũng có những đoạn rất thơ, về tình cảm và sự gắn bó của Caulfield với em gái Phoebe, về những ước mơ mộc mạc của ảnh. Anh mua cho cô bé một cái đĩa nhạc mà chắc chắn em sẽ rất thích, trong cơn say xỉn, anh làm rơi vỡ nó ở công viên, nhưng ảnh không muốn vứt những mảnh vỡ ấy đi chút nào, thì cho vào túi, lúc trở về nhà nói với em Phoebe chuyện ấy, thì em khẩn khoản nói, đưa nó đây cho em và cất nó đi; cảnh Phoebe sau khi nhận được mẩu giấy nhắn là Caulfield sẽ đi miền tây và muốn gặp em lần cuối để tạm biệt, đã trở về nhà, xách lê cái vali to quá khổ so với em, rồi đến điểm hẹn xin Caulfield cho nó đi cùng, rồi nó giận ảnh vì không cho nó đi cùng, rồi hết giận ra sao, Caulfield nhìn em chơi ngựa gỗ rồi sau đó không đi miền Tây nữa mà trở về nhà.

Nhìn chung thì Bắt trẻ đồng xanh là một truyện thành công điển hình, vì nó nói lên đau khổ điển hình của con người ở một thời đoạn điển hình trong cuộc đời, nó thông cảm và hướng đến những tính cách và tình cảm tốt đẹp, nó đưa đến một kết thúc nhân văn, nhẹ nhàng, về việc người ta phải gạt bỏ và vượt qua những thứ giả tạo đáng khinh bỉ để tập trung vào việc hiểu tầm vóc của mình, tìm cho mình cái mình cần, và tất nhiên, trên con đường đó, tình thương là sức mạnh, là níu kéo, là chỗ dựa.

Ảnh: nguồn nguoidoctre.org